Gánh nặng toàn cầu của tình trạng kháng thuốc kháng sinh của vi khuẩn 1990–2021: phân tích có hệ thống với dự báo đến năm 2050
GBD 2021 Antimicrobial Resistance Collaborators†
Kháng thuốc (AMR) đặt ra một thách thức quan trọng đối với sức khỏe toàn cầu trong thế kỷ 21. Một nghiên cứu trước đây đã định lượng gánh nặng AMR toàn cầu và khu vực cho năm 2019, tiếp theo là các ấn phẩm bổ sung cung cấp ước tính chi tiết hơn cho một số khu vực của WHO theo từng quốc gia. Cho đến nay, vẫn chưa có nghiên cứu nào đưa ra ước tính toàn diện về gánh nặng AMR trên khắp các địa điểm bao gồm các xu hướng lịch sử và dự báo trong tương lai.
Các tác giả ước tính số ca tử vong theo mọi lứa tuổi và theo độ tuổi cụ thể và số năm sống điều chỉnh theo tình trạng khuyết tật (DALY) có liên quan đến AMR do vi khuẩn đối với 22 tác nhân gây bệnh, 84 phối hợp tác nhân gây bệnh-thuốc và 11 hội chứng truyền nhiễm ở 204 quốc gia và vùng lãnh thổ từ năm 1990 đến năm 2021. Họ đã thu thập và sử dụng nhiều dữ liệu về nguyên nhân tử vong, dữ liệu xuất viện, dữ liệu vi sinh, nghiên cứu tài liệu, hồ sơ kháng thuốc đơn lẻ, doanh số bán dược phẩm, khảo sát sử dụng kháng sinh, giám sát tỷ lệ tử vong, dữ liệu liên kết, dữ liệu yêu cầu bảo hiểm ngoại trú và nội trú, và dữ liệu đã công bố trước đó, bao gồm 520 triệu hồ sơ cá nhân hoặc các ca phân lập và 19.513 năm tại địa điểm nghiên cứu. Nhóm NC đã sử dụng mô hình thống kê để đưa ra ước tính gánh nặng AMR cho tất cả các địa điểm, bao gồm cả những địa điểm không có dữ liệu.
Phương pháp tiếp cận tận dụng ước tính năm lượng thành phần rộng:
📌số ca tử vong liên quan đến nhiễm trùng huyết;
📌tỷ lệ tử vong do nhiễm trùng do một hội chứng truyền nhiễm nhất định;
📌tỷ lệ tử vong do hội chứng truyền nhiễm do một tác nhân gây bệnh nhất định;
📌tỷ lệ phần trăm của một tác nhân gây bệnh nhất định kháng với một loại kháng sinh quan tâm;
và 📌nguy cơ tử vong hoặc thời gian nhiễm trùng liên quan đến khả năng kháng thuốc này.
Sử dụng các thành phần này, chúng tôi ước tính gánh nặng bệnh tật có thể quy cho và liên quan đến AMR, mà các tác giả định nghĩa dựa trên hai phản thực tế; tương ứng, một kịch bản thay thế trong đó tất cả các bệnh nhiễm trùng kháng thuốc được thay thế bằng các bệnh nhiễm trùng dễ mắc thuốc và một kịch bản thay thế trong đó tất cả các bệnh nhiễm trùng kháng thuốc được thay thế bằng không có bệnh nhiễm trùng.
Ngoài ra, nhóm NC đã đưa ra dự báo toàn cầu và khu vực về gánh nặng AMR cho đến năm 2050 cho ba kịch bản:
❗️một kịch bản tham chiếu là dự báo xác suất về tương lai có khả năng xảy ra nhất;
❗️một kịch bản thuốc Gram âm giả định sự phát triển thuốc trong tương lai nhắm vào các tác nhân gây bệnh Gram âm;
và ❗️một kịch bản chăm sóc tốt hơn giả định những cải thiện trong tương lai về chất lượng chăm sóc sức khỏe và khả năng tiếp cận các loại thuốc kháng khuẩn phù hợp.
Họ trình bày các ước tính cuối cùng được tổng hợp ở cấp độ toàn cầu, siêu khu vực và khu vực.
🚩Kết quả
📌Vào năm 2021, các tác giả ước tính có 4,71 triệu (95% UI 4,23–5,19) ca tử vong liên quan đến AMR do vi khuẩn, bao gồm 1,14 triệu (1,00–1,28) ca tử vong do AMR do vi khuẩn.
📌Xu hướng tử vong do AMR trong 31 năm qua thay đổi đáng kể theo độ tuổi và địa điểm.
Từ năm 1990 đến năm 2021, tử vong do AMR giảm hơn 50% ở trẻ em dưới 5 tuổi nhưng lại tăng hơn 80% ở người lớn từ 70 tuổi trở lên. Tỷ lệ tử vong do AMR giảm ở trẻ em dưới 5 tuổi ở tất cả các siêu vùng, trong khi tỷ lệ tử vong do AMR ở những người từ 5 tuổi trở lên tăng ở tất cả các siêu vùng.
📌Đối với cả số ca tử vong liên quan và số ca tử vong do AMR, Staphylococcus aureus kháng methicillin tăng nhiều nhất trên toàn cầu (từ 261.000 ca tử vong liên quan [95% UI 150.000–372.000] và 57.200 ca tử vong do nguyên nhân [34.100–80.300] vào năm 1990, lên 550.000 ca tử vong liên quan [500.000–600.000] và 130.000 ca tử vong do nguyên nhân [113.000–146.000] vào năm 2021).
📌Trong số các vi khuẩn Gram âm, khả năng kháng Carbapenem tăng nhiều hơn bất kỳ nhóm kháng sinh nào khác, tăng từ 619.000 ca tử vong liên quan (405.000–834.000) vào năm 1990, lên 1,03 triệu ca tử vong liên quan (909.000–1,16 triệu) vào năm 2021 và từ 127.000 ca tử vong có thể quy (82.100–171.000) vào năm 1990, lên 216.000 (168.000–264.000) ca tử vong có thể quy vào năm 2021.
📌Có sự sụt giảm đáng kể về bệnh truyền nhiễm không liên quan đến COVID vào năm 2020 và 2021.
Dự báo cho thấy ước tính có 1,91 triệu (1,56–2,26) ca tử vong có thể quy cho AMR và 8,22 triệu (6,85–9,65) ca tử vong liên quan đến AMR có thể xảy ra trên toàn cầu vào năm 2050.
📌Các siêu vùng có tỷ lệ tử vong do AMR ở mọi lứa tuổi cao nhất vào năm 2050 được dự báo là Nam Á, Mỹ Latinh và Caribe. Tỷ lệ tử vong do AMR sẽ tăng cao nhất ở những người từ 70 tuổi trở lên (65,9% [61,2–69,8] ca tử vong ở mọi lứa tuổi do AMR vào năm 2050).
📌Ngược lại hoàn toàn với mức tăng mạnh về số ca tử vong do AMR là 69,6% (51,5–89,2) từ năm 2022 đến năm 2050, số DALY cho thấy mức tăng nhỏ hơn nhiều là 9,4% (–6,9 đến 29,0) lên 46,5 triệu (37,7 đến 57,3) vào năm 2050.
📌Theo kịch bản chăm sóc tốt hơn, trên tất cả các nhóm tuổi, 92,0 triệu ca tử vong (82,8–102,0) có thể được ngăn ngừa tích lũy từ năm 2025 đến năm 2050, thông qua việc chăm sóc tốt hơn các bệnh nhiễm trùng nặng và cải thiện khả năng tiếp cận thuốc kháng sinh, và theo kịch bản thuốc Gram âm, 11,1 triệu ca tử vong do AMR (9,08–13,2) có thể được ngăn ngừa thông qua việc phát triển dòng thuốc kháng Gram âm để ngăn ngừa tử vong do AMR.
Nghiên cứu này trình bày đánh giá toàn diện đầu tiên về gánh nặng toàn cầu của AMR từ năm 1990 đến năm 2021, với kết quả dự báo cho đến năm 2050.
Việc đánh giá các xu hướng thay đổi về tỷ lệ tử vong do AMR theo thời gian và địa điểm là cần thiết để hiểu mối đe dọa sức khỏe toàn cầu quan trọng này đang phát triển như thế nào và giúp chúng ta chuẩn bị đưa ra quyết định sáng suốt về các biện pháp can thiệp.
Các phát hiện cho thấy tầm quan trọng của việc phòng ngừa nhiễm trùng, thể hiện qua việc giảm số ca tử vong do AMR ở những người dưới 5 tuổi.
Đồng thời, kết quả nhấn mạnh xu hướng đáng lo ngại về gánh nặng AMR ở những người trên 70 tuổi, cùng với cộng đồng toàn cầu đang già hóa nhanh chóng.
Các xu hướng đối lập về gánh nặng tử vong do AMR giữa những người trẻ tuổi và lớn tuổi giải thích cho sự gia tăng vừa phải trong tương lai về số DALY trên toàn cầu so với số ca tử vong.
Do gánh nặng AMR có sự thay đổi cao theo địa điểm và độ tuổi, điều quan trọng là các biện pháp can thiệp phải kết hợp phòng ngừa nhiễm trùng, tiêm vắc-xin, giảm thiểu việc sử dụng kháng sinh không phù hợp trong nông nghiệp và con người, và nghiên cứu các loại kháng sinh mới để giảm số ca tử vong do AMR được dự báo vào năm 2050.
Trích
Global burden of antimicrobial resistance and forecasts to 2050