JAMA – Viêm màng ngoài tim là gì?

Rebecca Voelker, MSJ

Viêm màng ngoài tim là tình trạng viêm của túi bao quanh tim (màng ngoài tim) gây ra đau ngực.

Ở Bắc Mỹ và Tây Âu, viêm màng ngoài tim chiếm tới 5% số lượt khám cấp cứu vì đau ngực không phải do đau tim.

Nguyên nhân thường không rõ hoặc phát triển sau nhiễm trùng do vi-rút, đau tim, thủ thuật tim như đặt ống thông hoặc máy tạo nhịp tim hoặc phẫu thuật tim. Ít gặp hơn, tình trạng này có thể xảy ra ở những bệnh nhân bị ung thư, xạ trị, nhiễm trùng do vi khuẩn, suy thận mãn tính hoặc bệnh tự miễn. Ở một số khu vực trên thế giới, bệnh lao là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm màng ngoài tim.

Bệnh nhân bị viêm màng ngoài tim thường có cơn đau ngực dữ dội, đau hơn khi hít thở sâu, ho hoặc nằm ngửa.

Viêm màng ngoài tim cũng có thể gây khó thở, mệt mỏi, sốt, ho dai dẳng, nhịp tim không đều, sụt cân hoặc đổ mồ hôi đêm.

Trong một số trường hợp hiếm gặp, bệnh nhân có lượng dịch lớn trong túi màng ngoài tim (tràn dịch màng ngoài tim) có thể bị huyết áp thấp do tim bị chèn ép, làm giảm khả năng bơm máu của tim.

Tình trạng này (chèn ép tim) đòi hỏi phải dẫn lưu khẩn cấp dịch màng ngoài tim để tránh bị sốc và tử vong.

Viêm màng ngoài tim được chẩn đoán và điều trị như thế nào?

Viêm màng ngoài tim cấp tính được chẩn đoán ở những bệnh nhân đáp ứng ít nhất 2 trong 4 tiêu chí:

🍀đau ngực dữ dội tăng lên khi nằm xuống,

🍀một số phát hiện bất thường trên điện tâm đồ (ECG),

🍀tràn dịch màng ngoài tim tăng

🍀hoặc tiếng tim cao độ cụ thể nghe rõ nhất bằng ống nghe khi bệnh nhân nghiêng người về phía trước.

Bệnh nhân bị viêm màng ngoài tim thường có CRP tăng cao trong máu, cho thấy tình trạng viêm tăng lên.

Tất cả bệnh nhân nghi ngờ bị viêm màng ngoài tim nên được đo ECG để đánh giá kích thước của tràn dịch màng ngoài tim và ảnh hưởng của nó đến khả năng bơm máu của tim. Nếu không có ECG ngay lập tức, có thể sử dụng siêu âm tại chỗ để đánh giá tràn dịch màng ngoài tim.

Bệnh nhân bị viêm màng ngoài tim do bệnh lao hoặc suy thận nên được điều trị các tình trạng này. Ở những bệnh nhân khác bị viêm màng ngoài tim cấp tính, thuốc chống viêm không steroid (NSAID) liều cao thường được sử dụng để giảm đau. Liều NSAID được giảm khi cơn đau ngực thuyên giảm, thường là trong vòng 2 tuần trong đợt đầu tiên. Ngoài ra, bệnh nhân bị viêm màng ngoài tim cấp tính nên được điều trị bằng colchicine (một loại thuốc chống viêm khác) trong 3 tháng để giảm nguy cơ viêm màng ngoài tim tái phát. Corticosteroid có thể được kê đơn cho bệnh nhân bị viêm màng ngoài tim cấp tính không cải thiện hoặc không thể dùng NSAID và colchicine.

Điều trị viêm màng ngoài tim tái phát

Mặc dù viêm màng ngoài tim cấp tính thường khỏi khi sử dụng NSAID và colchicine, nhưng khoảng 15% đến 30% bệnh nhân bị viêm màng ngoài tim cấp tính sẽ tái phát các đợt viêm màng ngoài tim. Nguy cơ viêm màng ngoài tim tái phát cao hơn ở những bệnh nhân mắc bệnh tự miễn tiềm ẩn, nồng độ các dấu hiệu viêm trong máu cao như protein phản ứng C và mức độ viêm màng ngoài tim cao hơn khi chụp cộng hưởng từ tim.

Đối với đợt viêm màng ngoài tim tái phát đầu tiên, bệnh nhân nên dùng NSAID và tiếp tục dùng colchicine trong ít nhất 6 tháng. Bệnh nhân bị viêm màng ngoài tim tái phát có các triệu chứng vẫn tồn tại mặc dù đã điều trị bằng NSAID và colchicine có thể dùng steroid đường uống. Tuy nhiên, đối với một số bệnh nhân nhất định, các loại thuốc khác có tác dụng ngăn chặn tình trạng viêm như rilonacept hoặc anakinra có thể được ưu tiên hơn corticosteroid. Bệnh nhân bị nhiều đợt viêm màng ngoài tim tái phát có thể kéo dài bệnh trong nhiều năm hoặc lâu hơn.

Trích JAMA. Published online February 6, 2025. doi:10.1001/jama.2024.26822