NOBEL Y HỌC 2024: Micro RNA

Hai nhà khoa học của Mỹ Victor Ambros (University of Massachusetts Medical School, Worcester, MA) và Gary Ruvkun (Massaschusetts General Hospital, Boston, MA / Harvard Medical School, Boston, MA) được trao giải vì đã phát hiện và xác định nhiệm vụ của phân tử micro RNA trong quá trình điều hòa hoạt động của gene trong tế bào.

Các công trình của 2 nhà nghiên cứu Mỹ từ thập niên 1990 ở Đại Học Y Khoa và Bệnh Viện ở Massachusetts đã phát hiện phân tử microRNA (miRNA) vào 1993 – đừng nhầm với messenger RNA (mRNA)! Phân tử miRNA có 21-23 nucleotides và không mã hóa (non-coding), có nhiệm vụ điều hòa hoạt động của các gene trong tế bào sinh vật trong quá trình chuyển mã (translation) và sau dịch mã (post-transcription); bằng cách (i) tách mRNA thành 2 mảnh;(ii) Làm mất ổn định mRNA hoặc (iii) làm giảm hoạt động tạo proteins (translation)của mRNA. Trong các tế bào động vật miRNA hoạt động theo cách làm mất ổn định mRNA là chính.

Gần đây miRNA còn được phát hiện lưu hành ngoài tế bào có trong các dịch sinh học bao gồm huyết thanh, nước bọt và dịch não tủy (CSF) do đó có thể dùng miRNA như những chỉ điểm sinh học (biomarker) trong chẩn đoán và điều trị số bệnh.

Có thể nói miRNA là phân tử hoạt động điều hòa hoạt động gen mạnh mẽ có liên quan đến nhiều bệnh tật con người về hệ thần kinh, ung thư, nội tiết, tiêu hóa và tự miễn.

Tác giả Bs Trần Tịnh Hiền.