The Nobel – Bs Koch và vi khuẩn gây bệnh lao (TB)

Vào ngày 24 tháng 3 năm 1882, bác sĩ người Đức Robert Koch đã công bố phát hiện ra vi khuẩn gây bệnh lao (TB).

Vào những năm 1800, người ta ước tính rằng căn bệnh này đã gây ra một phần tư số ca tử vong ở châu Âu. Phát hiện của Koch đã mở đường cho việc chẩn đoán và chữa khỏi bệnh, và trong những năm 1900, tỷ lệ tử vong đã giảm mạnh nhờ vào nghiên cứu và sự ra đời của thuốc kháng sinh. Là một trong những người sáng lập ra ngành vi khuẩn học, Koch đã được trao Giải Nobel Sinh lý học hoặc Y khoa năm 1905 cho khám phá của mình.

Bệnh than Anthrax vào thời điểm đó rất phổ biến trong số các loài động vật trang trại ở quận Wollstein và Koch, mặc dù không có thiết bị khoa học và hoàn toàn không được tiếp xúc với thư viện và các nhà khoa học khác, đã bắt tay vào nghiên cứu căn bệnh này bất chấp những yêu cầu mà công việc bận rộn của ông đặt ra. Phòng thí nghiệm của ông là căn hộ 4 phòng, nơi ông sống, và ông tự cung cấp thiết bị, ngoài chiếc kính hiển vi do vợ tặng.

Trước đó, trực khuẩn than đã được Pollender, Rayer và Davaine phát hiện ra, và Koch đã tự mình chứng minh một cách khoa học rằng trực khuẩn này thực sự là nguyên nhân gây ra căn bệnh. Ông đã tiêm chủng cho chuột, bằng những mảnh gỗ tự chế, bằng trực khuẩn than lấy từ lá lách của những loài động vật trang trại đã chết vì bệnh than, và phát hiện ra rằng tất cả những con chuột này đều bị trực khuẩn giết chết, trong khi những con chuột được tiêm chủng cùng lúc bằng máu từ lá lách của những con vật khỏe mạnh thì không mắc bệnh. Điều này đã xác nhận công trình của những người khác cho thấy căn bệnh này có thể lây truyền qua máu của động vật bị bệnh than.

Nhưng điều này không làm Koch hài lòng. Ông cũng muốn biết liệu trực khuẩn than chưa từng tiếp xúc với bất kỳ loại động vật nào có thể gây ra bệnh hay không. Để giải quyết vấn đề này, ông đã thu được các nền nuôi cấy tinh khiết của trực khuẩn bằng cách nuôi chúng trên dịch thủy dịch của mắt bò. Bằng cách nghiên cứu, vẽ và chụp ảnh các nền nuôi cấy này, Koch đã ghi lại quá trình sinh sôi của trực khuẩn và lưu ý rằng, khi các điều kiện không thuận lợi cho chúng, chúng sẽ tạo ra bên trong mình các bào tử tròn có thể chống lại các điều kiện bất lợi, đặc biệt là thiếu oxy và khi các điều kiện sống thích hợp được phục hồi, các bào tử lại phát triển thành trực khuẩn. Koch đã nuôi cấy trực khuẩn trong nhiều thế hệ trong các nền nuôi cấy tinh khiết này và chứng minh rằng, mặc dù chúng không tiếp xúc với bất kỳ loại động vật nào, chúng vẫn có thể gây ra bệnh than.

Koch đã trình bày kết quả của công trình tỉ mỉ này với Ferdinand Cohn, Giáo sư Thực vật học tại Đại học Breslau, người đã triệu tập một cuộc họp của các đồng nghiệp để chứng kiến ​​cuộc trình diễn này, trong số đó có Giáo sư Cohnheim, Giáo sư Giải phẫu Bệnh lý. Cả Cohn và Cohnheim đều rất ấn tượng với công trình của Koch và khi Cohn, vào năm 1876, công bố công trình của Koch trên tạp chí thực vật học mà ông là biên tập viên, Koch ngay lập tức trở nên nổi tiếng. Tuy nhiên, ông vẫn tiếp tục làm việc tại Wollstein trong bốn năm nữa và trong thời gian này, ông đã cải tiến các phương pháp cố định, nhuộm và chụp ảnh vi khuẩn và thực hiện thêm nhiều công trình quan trọng về nghiên cứu các bệnh do nhiễm trùng do vi khuẩn ở vết thương, công bố kết quả của mình vào năm 1878. Trong công trình này, ông đã cung cấp, như ông đã làm với bệnh than, một cơ sở thực tế và khoa học để kiểm soát các bệnh nhiễm trùng này.

Tuy nhiên, Koch vẫn không có nơi ở hoặc điều kiện làm việc phù hợp và mãi đến năm 1880, khi ông được bổ nhiệm làm thành viên của «Reichs-Gesundheitsamt» (Cục Y tế Hoàng gia) tại Berlin, ông mới được cung cấp, đầu tiên là một căn phòng hẹp, không đủ tiêu chuẩn, và sau đó là một phòng thí nghiệm tốt hơn, nơi ông có thể làm việc với Loeffler, Gaffky và những người khác, với tư cách là trợ lý của ông. Tại đây, Koch tiếp tục cải tiến các phương pháp vi khuẩn học mà ông đã sử dụng ở Wollstein. Ông đã phát minh ra phương pháp mới – «Reinkulturen» – để nuôi cấy các vi khuẩn thuần chủng trên môi trường rắn như khoai tây và trên thạch được giữ trong loại đĩa phẳng đặc biệt do đồng nghiệp Petri của ông phát minh, loại đĩa này vẫn được sử dụng phổ biến. Ông cũng phát triển các phương pháp nhuộm vi khuẩn mới giúp chúng dễ nhìn thấy hơn và giúp nhận dạng chúng. Kết quả của tất cả công trình này là sự ra đời của các phương pháp mà theo đó vi khuẩn gây bệnh có thể dễ dàng và đơn giản thu được trong môi trường nuôi cấy thuần chủng, không có các sinh vật khác và có thể phát hiện và nhận dạng chúng. Koch cũng đặt ra các điều kiện, được gọi là các tiên đề của Koch, phải được đáp ứng trước khi có thể chấp nhận rằng một số loại vi khuẩn cụ thể gây ra các bệnh cụ thể.

Khoảng hai năm sau khi đến Berlin, Koch đã phát hiện ra trực khuẩn lao và phương pháp nuôi cấy trực khuẩn này trong môi trường nuôi cấy tinh khiết. Năm 1882, ông đã xuất bản tác phẩm kinh điển của mình về trực khuẩn này. Ông vẫn đang bận rộn với công trình nghiên cứu về bệnh lao khi được cử đến Ai Cập vào năm 1883 với tư cách là Trưởng ban Ủy ban Bệnh tả Đức để điều tra một đợt bùng phát bệnh tả ở quốc gia đó. Tại đây, ông đã phát hiện ra vi khuẩn Vibrio gây bệnh tả và mang các nền nuôi cấy tinh khiết của vi khuẩn này về Đức. Ông cũng đã nghiên cứu về bệnh tả ở Ấn Độ.

Dựa trên kiến ​​thức về sinh học và phương thức phân bố của vi khuẩn tả, Koch đã xây dựng các quy tắc kiểm soát dịch tả, được các cường quốc chấp thuận tại Dresden năm 1893 và hình thành cơ sở cho các phương pháp kiểm soát vẫn được sử dụng cho đến ngày nay. Công trình nghiên cứu về bệnh tả của ông, được trao Giải thưởng 100.000 Mác Đức, cũng có ảnh hưởng quan trọng đến các kế hoạch bảo tồn nguồn cung cấp nước.

Năm 1885, Koch được bổ nhiệm làm Giáo sư Vệ sinh tại Đại học Berlin và Giám đốc Viện Vệ sinh mới thành lập tại trường đại học đó. Năm 1890, ông được bổ nhiệm làm Bác sĩ phẫu thuật (Generalarzt) Hạng I và Người tự do của Thành phố Berlin. Năm 1891, ông trở thành Giáo sư danh dự của Khoa Y Berlin và Giám đốc Viện Bệnh truyền nhiễm mới, nơi ông may mắn có trong số các đồng nghiệp của mình những người như Ehrlich, von Behring và Kitasato, những người đã có những khám phá vĩ đại.

Trong thời gian này, Koch quay trở lại với công trình nghiên cứu về bệnh lao. Ông tìm cách ngăn chặn căn bệnh này bằng một chế phẩm mà ông gọi là tuberculin, được tạo ra từ các nền văn hóa của trực khuẩn lao. Ông đã tạo ra hai chế phẩm thuộc loại này, lần lượt được gọi là tuberculin cũ và tuberculin mới, và thông tin đầu tiên của ông về tuberculin cũ đã gây ra nhiều tranh cãi. Thật không may, sức mạnh chữa bệnh mà Koch tuyên bố đối với chế phẩm này đã bị phóng đại quá mức và vì những hy vọng mà nó mang lại không được đáp ứng, nên dư luận đã phản đối nó và chống lại Koch. Koch đã công bố tuberculin mới vào năm 1896 và giá trị chữa bệnh của nó cũng không được như mong đợi; nhưng dù sao thì nó cũng dẫn đến việc phát hiện ra các chất có giá trị chẩn đoán. Trong khi công trình nghiên cứu về tuberculin này đang được tiến hành, các đồng nghiệp của ông tại Viện Bệnh truyền nhiễm, von Behring, Ehrlich và Kitasato, đã thực hiện và công bố công trình mang tính thời đại của họ về miễn dịch học của bệnh bạch hầu.

Năm 1896, Koch đến Nam Phi để nghiên cứu nguồn gốc của bệnh dịch tả trâu bò và mặc dù không xác định được nguyên nhân gây ra căn bệnh này, ông đã thành công trong việc hạn chế sự bùng phát của căn bệnh này bằng cách tiêm mật lấy từ túi mật của những con vật bị nhiễm bệnh vào đàn gia súc khỏe mạnh. Sau đó là công trình nghiên cứu ở Ấn Độ và Châu Phi về bệnh sốt rét, sốt xuất huyết, bệnh surra ở gia súc và ngựa và bệnh dịch hạch, và công bố những quan sát của ông về các căn bệnh này vào năm 1898. Ngay sau khi trở về Đức, ông được cử đến Ý và vùng nhiệt đới, nơi ông xác nhận công trình của Ngài Ronald Ross về bệnh sốt rét và thực hiện công trình hữu ích về nguyên nhân gây ra các dạng sốt rét khác nhau và cách kiểm soát chúng bằng quinine.

Trong những năm cuối đời, Koch đã đi đến kết luận rằng trực khuẩn gây bệnh lao ở người và ở bò không giống hệt nhau và tuyên bố về quan điểm này của ông tại Đại hội Y khoa Quốc tế về Bệnh lao ở London năm 1901 đã gây ra nhiều tranh cãi và phản đối; nhưng hiện nay người ta biết rằng quan điểm của Koch là đúng đắn. Công trình nghiên cứu của ông về bệnh sốt phát ban đã dẫn đến ý tưởng, sau đó là một ý tưởng mới, rằng căn bệnh này lây truyền từ người sang người thường xuyên hơn nhiều so với từ nước uống và điều này dẫn đến các biện pháp kiểm soát mới.

Vào tháng 12 năm 1904, Koch được cử đến Đông Phi thuộc Đức để nghiên cứu bệnh sốt Bờ Đông ở gia súc và ông đã có những quan sát quan trọng, không chỉ về căn bệnh này mà còn về các loài gây bệnh Babesia và Trypanosoma và bệnh xoắn khuẩn do ve truyền, tiếp tục nghiên cứu về các sinh vật này khi ông trở về nhà.

Koch là người nhận được nhiều giải thưởng và huy chương, bằng tiến sĩ danh dự của các trường Đại học Heidelberg và Bologna, quyền công dân danh dự của Berlin, Wollstein và quê hương Clausthal của ông, và tư cách thành viên danh dự của các hiệp hội và học viện ở Berlin, Vienna, Posen, Perugia, Naples và New York. Ông đã được trao tặng Huân chương Vương miện Đức, Huân chương Đại Thập tự của Huân chương Đại bàng đỏ Đức (lần đầu tiên danh hiệu cao quý này được trao cho một bác sĩ) và Huân chương từ Nga và Thổ Nhĩ Kỳ. Rất lâu sau khi ông qua đời, ông đã được vinh danh sau khi mất bằng các đài tưởng niệm và theo nhiều cách khác nhau ở một số quốc gia.

Năm 1905, ông được trao Giải Nobel Sinh lý học hoặc Y học. Năm 1906, ông trở lại Trung Phi để nghiên cứu về việc kiểm soát bệnh trypanosoma ở người và tại đó, ông đã báo cáo rằng atoxyl có hiệu quả chống lại căn bệnh này như quinine chống lại bệnh sốt rét. Sau đó, Koch tiếp tục công trình thử nghiệm của mình về vi khuẩn học và huyết thanh học.

Nguồn MLA style: Robert Koch – Biographical. NobelPrize.org. Nobel Prize Outreach 2025. Wed. 26 Mar 2025. <https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1905/koch/biographical/>