Một báo cáo gần đây cho thấy nhiều bệnh nhân tin rằng họ không dung nạp statin nên chuyển sang dùng thực phẩm chức năng hoặc các loại thuốc không kê đơn—mặc dù việc tự điều trị như vậy không thực sự làm giảm LDL-C hoặc giảm đáng kể nguy cơ tim mạch.
Bài viết của Luke Halpern
Những điểm chính
Không dung nạp statin và hội chứng SAMS cản trở việc kiểm soát LDL-C, khiến bệnh nhân tự điều trị bằng các loại thực phẩm bổ sung không hiệu quả.
Nhiều bệnh nhân có các triệu chứng cơ liên quan đến statin đã báo cáo việc tự điều trị, bao gồm cả việc sử dụng thực phẩm bổ sung và thuốc giảm đau, để giảm cholesterol lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL-C).
Không dung nạp Statin có thể dẫn đến tự ý dùng thuốc
Không dung nạp statin có thể gây ra những trở ngại lớn cho bệnh nhân đang cố gắng hạ LDL-C. Do statin là một lựa chọn điều trị tiêu chuẩn để hạ LDL-C, việc không dung nạp nhóm thuốc này là một rào cản lớn đối với bệnh nhân cholesterol cao. Thông thường, SI được báo cáo là do SAMS, có thể từ đau cơ đến tổn thương thận. Bệnh nhân SAMS liên quan đến SI dễ bị giảm chất lượng cuộc sống, vì các triệu chứng cơ thường xuyên xuất hiện và cần dùng thuốc giảm đau cũng như tăng cường kiểm soát tình trạng bệnh. Có lẽ điều đáng lo ngại nhất là những bệnh nhân này có nguy cơ tim mạch cao hơn và hiếm khi đạt được mục tiêu LDL-C.1-3
Do chất lượng cuộc sống suy giảm ở bệnh nhân SI và nguy cơ tim mạch tăng cao, nhiều người có thể có xu hướng tự điều trị. Thực phẩm chức năng là một lựa chọn đặc biệt phổ biến đối với người trưởng thành ở Hoa Kỳ, trong số đó, 57,6% những người từ 20 tuổi trở lên cho biết đã sử dụng bất kỳ loại thực phẩm chức năng nào trong 30 ngày qua. Điều này bất chấp việc chúng chưa được các cơ quan quản lý liên bang chấp thuận. Mặc dù việc sử dụng chúng nói chung rất phổ biến, nhưng mức độ sử dụng thực phẩm chức năng và tự điều trị ở những bệnh nhân SI vẫn chưa được biết đến nhiều.
Do đó, các nhà nghiên cứu đã khởi xướng NC đăng ký Không dung nạp Statin (NCT04975594), trong đó ghi nhận 1.111 bệnh nhân bị SI tại 19 cơ sở chăm sóc sức khỏe ban đầu và thứ cấp ở Đức. Bệnh nhân được đưa vào nghiên cứu nếu họ hiện đang hoặc đã từng dùng statin để điều trị rối loạn lipid máu; SI, được coi là tình trạng không dung nạp được 2 hoặc nhiều statin; và có độ tuổi ít nhất 18.1,5
Tự dùng thuốc thường giúp giảm LDL-C mặc dù không hiệu quả
Một loạt các đặc điểm ban đầu đã được báo cáo. Hầu hết những người tham gia nghiên cứu là nữ (57,7%) và độ tuổi trung bình của nhóm là 66,1 tuổi. Hơn nữa, 67,2% người tham gia báo cáo đã sử dụng thuốc tự dùng hiện tại hoặc trước đây để điều trị SAMS (23,4%), giảm mức LDL-C (13,9%) hoặc cả hai (29,9%), tương ứng với tổng số 43,8% sử dụng thuốc tự dùng để giảm LDL-C và để điều trị 53,2% bệnh nhân, các tác giả viết.1
Việc tự dùng thuốc nói chung có liên quan đến việc mắc bệnh chỉnh hình thường xuyên hơn, chẩn đoán trầm cảm, chất lượng cuộc sống thấp hơn và cường độ đau cao hơn của SAMS. Có tỷ lệ bệnh nhân được điều trị hạ lipid máu tương tự nhau khi đưa vào nghiên cứu giữa những người tham gia có và không sử dụng thuốc tự dùng, nhưng liệu pháp statin đã được thiết lập khi bắt đầu nghiên cứu ít phổ biến hơn ở những bệnh nhân tự dùng thuốc. Điều thú vị là, những người tự dùng thuốc thường được kê đơn thuốc ức chế proprotein convertase subtilisin/kexin loại 9.1
Trong toàn bộ mẫu, 95,3% báo cáo bị SAMS; 53,2% sử dụng thuốc tự dùng để điều trị các triệu chứng cơ liên quan. Các loại thuốc tự dùng này bao gồm thuốc giảm đau (31,1%), chất điện giải (25,9%), vitamin D (23,0%) và coenzyme Q (9,3%). Một quan sát đáng chú ý là phụ nữ trung niên đặc biệt có xu hướng tự dùng thuốc để giảm bớt SAMS.1
Các tác giả quan sát thấy 43,8% bệnh nhân trong quần thể đã tự dùng thuốc để giảm LDL-C. Các loại thuốc này bao gồm axit béo omega-3 (28,8%), gừng/tỏi (17,6%), atisô (8,3%), gạo đỏ (7,0%), đất sét chữa bệnh (5,0%) và vi lượng đồng căn (3,3%). Một lần nữa, phụ nữ trung niên có nhiều khả năng tự dùng thuốc để giảm LDL-C nhất. Bệnh nhân đã báo cáo một loạt các tác động khiến họ tự dùng thuốc, bao gồm kinh nghiệm của họ với SAMS, khuyến nghị từ bác sĩ đa khoa hoặc khuyến nghị từ dược sĩ.1
Điều quan trọng là, các chỉ số lipid không có sự khác biệt đáng kể ở những bệnh nhân báo cáo việc tự dùng thuốc để giảm LDL-C so với những bệnh nhân không tự dùng thuốc (LDL-C: 2,8 so với 2,8 mmol/L; P = 0,87).1
Vai trò của Chuyên gia Chăm sóc y tế
Những dữ liệu này làm nổi bật vai trò phổ biến của việc tự dùng thuốc ở những bệnh nhân mắc SI để điều trị SAMS hoặc giảm LDL-C, đặc biệt là ở phụ nữ trung niên. Trong những thập kỷ qua, số bệnh nhân sử dụng thực phẩm bổ sung để giảm LDL-C đã tăng lên, và những kết quả này khẳng định lại nhu cầu thiết yếu phải chủ động giải quyết tình trạng tự dùng thuốc trong các lần khám bệnh tại trung tâm chăm sóc sức khỏe. Dược sĩ, khi vai trò của họ ngày càng tăng trong chăm sóc sức khỏe, có thể đóng vai trò quan trọng trong việc tư vấn cho bệnh nhân – đặc biệt là phụ nữ trung niên – về những rủi ro khi tự ý dùng thuốc và thảo luận về các phương pháp thay thế hiệu quả hơn.1,6
Các tác giả nghiên cứu kết luận: “Những phát hiện của chúng tôi cho thấy việc chủ động trao đổi với từng bệnh nhân về chủ đề thực phẩm bổ sung có thể là một chiến lược nhằm cải thiện việc sử dụng các loại thuốc hạ lipid máu đã được chứng minh là có lợi ích và bảo vệ bệnh nhân khỏi gánh nặng tài chính đáng kể cũng như các tác dụng phụ tiềm ẩn của thuốc không kê đơn mà chưa được chứng minh là có lợi ích”.1
Tham khảo
1. Stürzebecher PE, Katzmann JL, Gouni-Berthold I, et al. Self-medication to lower LDL cholesterol and to treat statin-associated muscle symptoms in patients with statin intolerance. J Clin Lipid. 2025. doi:10.1016/j.jacl.2025.07.009
2. Stürzebecher PE, Gouni-Berthold I, Mateev C, et al. Quality of life in patients with statin intolerance: a multicentre prospective registry study. Lancet Reg Health Eur. 2024;43:100981. doi:10.1016/j.lanepe.2024.100981
3. Warden BA, Guyton JR, Kovacs AC, et al. Assessment and management of statin-associated muscle symptoms (SAMS): A clinical perspective from the National Lipid Association. J Clin Lipid. 2023;17(1):19-39. doi:10.1016/j.jacl.2022.09.001
4. Mishra S, Stierman B, Gahche JJ, Potischman N. Dietary Supplement Use Among Adults: United States, 2017–2018. National Center for Health Statistics. Data Brief. 2021;399. doi:10.15620/cdc:101131
5. Statin-Intolerance Registry (SIR). National Library of Medicine. ClinicalTrials.gov Identifier: NCT04975594. Last Updated February 28, 2024. Accessed August 29, 2025. https://clinicaltrials.gov/study/NCT04975594
6. Grant JK, Dangl M, Ndumele CE, et al. A historical, evidence-based, and narrative review on commonly used dietary supplements in lipid-lowering. JLR. 2024;65(2):100493. doi:10.1016/j.jlr.2023.100493
Nguồn Pharmacy Times.