JAMA – Ngộ độc khí Carbon Monoxide (CO) là gì?
Kevin Lieu, MD; Craig G. Smollin, MD1; Kathy T. LeSaint, MD
Department of Emergency Medicine, Section of Medical Toxicology, University of California, San Francisco
California Poison Control System–San Francisco Division, San Francisco
Carbon monoxide là một loại khí không màu, không mùi và không vị được tạo ra từ quá trình đốt cháy các chất như than củi, khí đốt, xăng, dầu hoặc gỗ. Khi hít vào, carbon monoxide làm giảm khả năng vận chuyển oxy đến các cơ quan quan trọng của cơ thể. Hơn 400 người ở Hoa Kỳ tử vong mỗi năm do ngộ độc carbon monoxide không chủ ý không liên quan đến hỏa hoạn. Ngoài ra, ngộ độc carbon monoxide dẫn đến hơn 100.000 lượt khám cấp cứu và hơn 14.000 ca nhập viện mỗi năm tại Hoa Kỳ.
Nguyên nhân phổ biến gây ngộ độc khí carbon monoxide
Ngộ độc khí carbon monoxide thường là do hít phải khói trong không gian kín từ các thiết bị sử dụng gas (bếp, lò nướng, bình nước nóng, máy sấy, lò sưởi), máy phát điện di động, lò sưởi, bếp nướng than, máy cắt cỏ và khí thải xe cộ.
Các triệu chứng và biến chứng
Các triệu chứng ngộ độc khí carbon monoxide không cụ thể, khiến việc xác định trở nên khó khăn.
Nó thường được mô tả giống như bị “cúm”.
Thông thường, nhiều người trong cùng một hộ gia đình hoặc khu vực có các triệu chứng tương tự, chẳng hạn như đau đầu, buồn nôn, mệt mỏi, chóng mặt, đau ngực, đau dạ dày, mất khả năng phối hợp và lú lẫn.
Ở mức độ phơi nhiễm cao, khí carbon monoxide có thể gây ra các cơn đau tim, chấn thương não và tử vong.
Mặc dù bất kỳ ai cũng có thể bị bệnh do tiếp xúc với khí carbon monoxide, nhưng những người có nguy cơ biến chứng cao nhất sau khi tiếp xúc là trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người mang thai, những người có bệnh lý nền và người lớn tuổi.
Ngộ độc khí carbon monoxide được chẩn đoán và điều trị như thế nào?
Ngộ độc carbon monoxide được chẩn đoán bằng cách đo carboxyhemoglobin, tỷ lệ phần trăm hồng cầu liên kết với carbon monoxide, bằng một thiết bị gọi là đồng oxy kế. Carboxyhemoglobin hơn 5% ở những người không hút thuốc và hơn 10% ở những người hút thuốc hỗ trợ mạnh mẽ cho chẩn đoán ngộ độc carbon monoxide.
Phương pháp điều trị thường bao gồm cung cấp oxy 100% bằng mặt nạ cho đến khi các triệu chứng biến mất, thường mất khoảng 4 đến 5 giờ. Một số bệnh nhân có nồng độ carboxyhemoglobin cao hoặc các triệu chứng nghiêm trọng, trẻ em, người già và người mang thai có thể được điều trị bằng liệu pháp oxy tăng áp, bao gồm hít thở oxy 100% trong buồng áp suất.
Cách giảm nguy cơ ngộ độc khí carbon monoxide
Mỗi ngôi nhà nên có máy dò khí carbon monoxide đang hoạt động ở mọi khu vực ngủ. Các máy dò này phải có niêm phong của cơ quan kiểm định quốc gia. Pin phải được kiểm tra ít nhất hai lần một năm. Nếu báo động kêu, tất cả mọi người trong khu vực lân cận phải sơ tán ngay lập tức và gọi hỗ trợ cấp cứu. Bất kỳ ai có triệu chứng nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.
Đảm bảo rằng hệ thống sưởi ấm, máy nước nóng và các thiết bị sử dụng gas khác được lắp đặt và hoạt động theo hướng dẫn của nhà sản xuất và được bảo dưỡng hàng năm.
Đảm bảo thông gió thích hợp xung quanh các thiết bị sử dụng gas, bếp đốt củi và hệ thống sưởi ấm. Không bao giờ đốt than hoặc sử dụng máy phát điện di động trong nhà.
Không sử dụng các thiết bị ngoài mục đích sử dụng dự kiến, chẳng hạn như sử dụng lò nướng hoặc bếp gas để sưởi ấm ngôi nhà.
Nên kiểm tra và vệ sinh ống khói và lò sưởi hàng năm.
Không vận hành động cơ chạy bằng xăng, chẳng hạn như ô tô, ở những khu vực hạn chế. Mở cửa nhà để xe trước khi khởi động bất kỳ ô tô nào và không bao giờ để xe nổ máy trong nhà để xe.
Trích Lieu K, Smollin CG, LeSaint KT. What Is Carbon Monoxide Poisoning? JAMA. Published online February 14, 2025. doi:10.1001/jama.2025.1384